Mala Hidroelektrana „Sveta Petka”

Mala hidroelektrana „Sveta Petka” bila je prvi objekat ove vrste izgrađen u Sićevačkoj klisuri na Nišavi, kod sela Ostrvica, 1908. godine, u tadašnjoj Kraljevini Srbiji. Izgrađena je po projektu mašinskog inženjera Aćima Stevovića, dok je dobavljač opreme za hidroelektranu bio Siemens-Schuckert Verke iz Nemačke. Više od sto godina od 1908. do danas radi neprekidno bez većih remonta.

 

Nalazi se na levoj obali reke Nišave, na izlazu iz prelepog Gradištanskog kanjona Sićevačke klisure, koji je dugačak 17 km i dubok 35-400 m. Vila na Nišavi, kako su je nekada zvali meštani, udaljena je samo 22 km od Niša i 12 km od Niške Banje, stotinak metara južno od međunarodnog autoputa E-80 i železničke pruge Niš-Sofija- Istanbul.

 

Jedna od glavnih karakteristika početaka istorije moderne srpske države, posle vekova zaostalosti izazvanog poznatim istorijskim okolnostima i nakon oslobođenjem od osmanske vlasti, bila je elektrifikacija zemlje. U okviru ovih težnji stvoreno je deset malih hidroelektrana „Elektroprivrede Srbije“, od kojih je svaka za sebe mali muzej.

 

Hidroelektrana Sveta Petka puštena je u probni rad 21. septembra 1908. godine u prisustvu najviših državnih i crkvenih vlasti, na čelu sa prestolonaslednikom Đorđem Karađorđevića, koji je elektranu pustio u rad. Bila je to prva državna elektrana koja je osvetlila Niš, treća po redu, ali najveća u tadašnjoj Kraljevini Srbiji koja je Niš snabdevala električnom rasvetom. Interesantna je činjenica da grad još nije rešio pitanje vodovoda i kanalizacije, a napajalo ga je 3.000 sijalica. Tri godine kasnije električna energija je počela da se koristi u industriji.

 

Tehničke karakteristike centrale:
Tip brane: Betonski prag u reci
Visina: 4 m
Turbine: 3 turbine od 220 kV — ukupno 660 kV
•    Dve Francisove turbine - proizvođaač "M. Voith Heidenheim" - 1908. godine
•    Jedna Peltonova turbina - "proizvođača M. Voith Heidenheim" - 1931. 
Generatori: 3 generatora naizmenične trofazne struje od 200 kV — ukupne snage 600 kV
•    Dva generatora - proizvođača "Siemens-Schuckert Verke" Beč - 1908.
•    Jedan generator – proizvođača „Simens-Šukert“ – 1927. god
Instalirani protok: 10,5 kubnih metara u sekundi
Moguća godišnja proizvodnja: 3,10 GVh
 

Facilities:

Hidroelektrane i dalje obavljaju funkciju proizvodnje električne energije

Services:

Hidroelektrane su vidljive spolja, obilazak unutrašnjeg dela samo uz prethodnu dozvolu