Jedna od najdužih pećina u Srbiji, koju je priroda strpljivo stvarala i vešto oblikovala više od dva miliona godina i dalje je enigma za naučnike i istraživače različitih profila, jer znaju gde počinje, ali niko ne zna gde se završava.

Kao prirodno dobro od izuzetnog značaja, 1998. godine, Uredbom Republike Srbije o zaštiti spomenika prirode, Cerjanska pećina je svrstana u I kategoriju spomenika prirode sa površinom od 63,96 ha. Cerjanska pećina se sastoji od erozivnih tektonskih karstnih speleoloških objekata koji se nalaze na oko 14 km od centra Niša, u severnim predelima Kalafata, kod brda Kamenički vis, u rejonu sela Cerje i Kravlje.

Zaštićeni sistem se sastoji od nekoliko speleoloških objekata:
•    Ponorska pećina Provalija
•    Ponor, Cerjanska, Propast 
•    Povremeno sifonsko vrelo kod Kravlja
•    Kraška jama iznad Kravljanskog vrela
Ukupna dužina do sada ispitanih pećinskih kanala iznosi 7.149 m, što ga čini drugim po dužini istraženim pećinskim sistemom u Srbiji. Pećina otkriva divan podzemni svet satkan od hodnika i hala prosečne visine od 15 do 40 m, koji kriju stotine morfoloških i hidroloških oblika, najraznovrsnijih oblika, veličina i boja, pećinskog nakita - stalaktita, stalagmita, heliktita, talasastih draperija, pećinskih korala i kristalnih cvetova, koji se mogu videti samo ovde u Srbiji. Heliktiti koji se ovde nalaze predstavljaju posebnu vrstu pećinskog nakita koji se, suprotno fizičkim zakonima i zemljinoj gravitaciji, formiraju i prostiru u svim pravcima poput naelektrisane kose.

U maju 2019. godine otvoren je Vizitorski centar „Cerjska pećina“, koji se nalazi neposredno uz pećinu, kao mesto gde će svi posetioci, turisti i ljubitelji adrenalinskih sportova moći da se informišu o lokalitetu.